UCHWAŁA NR XXVII/260/2005
RADY MIEJSKIEJ W SOŚNICOWICACH

z dnia  14.11.2005r.

w sprawie: Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Sośnicowice
                   na lata od 2005 do 2015

 Na podstawie art.18 ust.2 pkt.15, ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym /Dz.U z 2001r. Nr 142  poz. 1591  z  późn. zmian./ oraz  art.17 ust.1, pkt 1  ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej /Dz.U z 2004r. nr 64 poz.593 z późn. zmian./

RADA MIEJSKA W SOŚNICOWICACH

uchwala:

§  1

„Strategię   Rozwiązywania   Problemów   Społecznych   na    terenie  Gminy  Sośnicowice  na lata 2005 do 2015” stanowiącą załącznik do niniejszej uchwały.

§  2

Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta.

§  3

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w prasie lokalnej i w BIP.

 
Spis treści
  
 Wstęp …………………………………………………………………………………. str. 3
Rozdział I. Krótka charakterystyka Gminy Sośnicowice…………………………….. str. 4
 1. Informacje ogólne.
2. Charakterystyka społeczno – demograficzna. 
Rozdział II. Diagnoza problemów społecznych Gminy Sośnicowice……………… str. 8
 1. Wprowadzenie.
2. Bezrobocie.
3. Alkoholizm i problem przemocy w rodzinie.
4. Niepełnosprawność i problemy osób starszych.
5. Bezradność w sprawach opiekuńczych i wychowawczych. 
Rozdział III. Inwentaryzacja zasobów Gminy w obszarze polityki społecznej… str. 19
Rozdział IV. Analiza SWOT………………………………………………………………………. str. 20
Rozdział V. Strategia rozwiązywania problemów społecznych w Gminie Sośnicowice. Misja, cele i główne kierunki działań……………………. 
str. 22
 1. Przeciwdziałanie bezrobociu (w szczególności długotrwałemu) wśród klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej i ochrona rodzin przed jego negatywnymi skutkami. 
 2. Wypracowanie systemu przeciwdziałania zjawiskom alkoholizmu, narkomanii i przemocy w rodzinie. Wsparcie osób uzależnionych i pokrzywdzonych. 
 3. Organizacja wsparcia i opieki dla osób starszych, niepełnosprawnych i przewlekle chorych. 
 4. Pomoc rodzinom w rozwiązywaniu problemów opiekuńczo-wychowawczych. 
 Podsumowanie……………………………………………………………………. str. 28
  
  

 WSTĘP

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa. Jej ustawowym celem jest umożliwianie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać przy wykorzystaniu własnych uprawnień i zasobów. Główny ciężar obowiązku realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej spoczywa na organach samorządowych. To właśnie na poziomie gminy możliwe jest najpełniejsze rozpoznanie problemów społeczności lokalnej oraz dobór odpowiednich metod przeciwdziałania im. Opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych jest więc nie tylko koniecznością wynikającą z art. 17 ust. 1 pkt 1 Ustawy o pomocy społecznej, ale i nieodzowną potrzebą.
Strategia stanowi swoistą diagnozę problemów lokalnej społeczności i tworzy długoterminowy ramowy plan działań podejmowanych w celu ich rozwiązania.
 

 ROZDZIAŁ I. KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA GMINY SOŚNICOWICE.

1. INFORMACJE OGÓLNE.

Gmina Sośnicowice leży na pograniczu Niziny i Wyżyny Śląskiej, w zachodniej części i województwa śląskiego, na terenie powiatu gliwickiego. Jej obszar znajduje się na obrzeżu wielkiego kompleksu leśnego między Opolszczyzną a Górnym Śląskiem.
Gmina, której łączna powierzchnia wynosi 11624 ha ma charakter wiejsko-miejski. W jej skład wchodzi 9 jednostek strukturalnych – miasto Sośnicowice oraz 8 sołectw: Bargłówka, Kozłów, Łany Wielkie, Sierakowice, Smolnica, Trachy, Tworóg Mały, Rachowice.
 Zdecydowaną większość powierzchni Gminy stanowią obszary leśne (59%), użytki rolne to kolejne 35%, użytki techniczne – 4,8%, nieużytki i tereny różne – 1,3%. Taka struktura zagospodarowania terenu determinuje typowo leśno-rolniczy sposób użytkowania gruntów. Gospodarstwa indywidualne charakteryzują się jednak stosunkowo niewielką powierzchnią – aż 75% z nich nie przekracza powierzchni 5 ha.
 Na terenie Miasta i Gminy w roku 2002 zarejestrowane były w krajowym rejestrze urzędowym 452 podmioty gospodarki narodowej, z czego zdecydowaną większość stanowiły jednostki osób fizycznych (334) a także spółki cywilne (40), spółki prawa handlowego (23) oraz spółdzielnie (5). Z powyższych danych wynika, że najprężniej rozwija się, charakteryzujący się największą elastycznością sektor małych i średnich przedsiębiorstw (MSP). Najliczniejszą grupę stanowią przedsiębiorcy zajmujący się handlem, usługami i drobną wytwórczością, dobrze rozwinięta jest również produkcja artykułów spożywczych, chemicznych i przemysłowych, wysoki poziom reprezentuje budownictwo i transport.
O atrakcyjności Gminy decyduje jej bardzo korzystne położenie terytorialne – w pobliżu granic aglomeracji śląskiej, w niewielkiej odległości od ośrodka gospodarczego, naukowego i kulturalnego – miasta powiatowego Gliwice oraz innych dużych miast (Kędzierzyn Koźle, Racibórz), w bezpośrednim sąsiedztwie Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, stwarzającej szanse dla rozwoju gospodarczego Gminy. Nie bez znaczenia jest również dostępność komunikacyjna Miasta i Gminy – przez jej teren przebiegają ważne szlaki: autostrada Kraków – Wrocław z węzłem komunikacyjnym w Ostropie, łączącym ją z trasą Gliwice – Sośnicowice – Kędzierzyn Koźle.
Do powyższych czynników, które mogą stymulować dynamiczny rozwój Gminy należy dodać również pozytywne aspekty o charakterze środowiskowym jak np. bardzo niskie zanieczyszczenie środowiska naturalnego, atrakcyjne przyrodniczo tereny, sprzyjające rozwojowi turystyki i rekreacji.
  2. CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO – DEMOGRAFICZNA.

Gminę Sośnicowice zamieszkuje ludność o silnym poczuciu tożsamości i więzi lokalnej – są to w większości zasiedzieli na tych terenach od pokoleń Ślązacy, których cechują typowe dla mieszkańców tych stron przymioty – pracowitość, gospodarność, rzetelność i przywiązanie do tradycji. Ogólna liczba ludności w roku 2004 wyniosła 8189 osób (dane US w Katowicach, stan na 31.XII.). W strukturze demograficznej mieszkańców Gminy dominują kobiety, współczynnik feminizacji sięgnął 2004 r. prawie 107%. Na przestrzeni ostatnich lat liczba ludności zmieniała się w niewielkim stopniu, wykazując jednak tendencje spadkową.
Tabela 1.
Liczba ludności Gminy Sośnicowice ogółem i wg płci (stan na 31.XII.)
Lata
 ludność ogółem ludność wg płci współczynnik feminizacj
  mężczyźni kobiety 
2002 8176 3966 4210 106,2
2003 8146 3954 4192 106,0
2004 8189 3958 4235 106,9

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Katowicach

 Rok 2004 był pierwszym od dłuższego czasu, w którym liczba ludności wzrosła. Nie było to jednak skutkiem dodatniego przyrostu naturalnego, który wyniósł we wspomnianym roku -1,1. Ujemny przyrost naturalny (czyli ilość zgonów przewyższająca liczbę urodzin) wpisuje się w ogólnopolską tendencję i spowodowany jest m.in. przeobrażeniami społeczno-ekonomicznymi, na które składają się: wysoka stopa bezrobocia i idące za tym ubożenie społeczeństwa, poczucie braku stabilizacji ekonomicznej, kryzys mieszkaniowy. Według danych GUS to właśnie czynnik ekonomiczny ma bardzo znaczący wpływ na decyzję o posiadaniu kolejnego dziecka. Pojawienie się nowego członka rodziny niesie ze sobą ryzyko obniżenia poziomu życia, dlatego małżonkowie dostosowują wielkość swojej rodziny do warunków w jakich żyją lub do przewidywanych możliwości zapewnienia odpowiedniego - w ich mniemaniu – poziomu życia.
Tabela 2.
Liczba urodzeń i zgonów, przyrost naturalny ludności w Gminie Sośnicowice
Lata urodzenia zgony przyrost naturalny współczynnik przyrostu naturalnego
2002 64 84 -20 -2,5
2003 56 73 -17 -2,1
2004 56 65 -9 -1,1

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
 Tak więc przyczyn wzrostu liczby ludności należy upatrywać raczej w korzystnym saldzie migracji w ruchu wewnętrznym. W roku 2004 zjawisko to przybrało znaczne rozmiary, przy czym liczba zameldowań zdecydowanie przekroczyła liczbę wymeldowań. Napływ nowych mieszkańców świadczyć może o atrakcyjności terenu Gminy, na którą wpływ ma korzystne usytuowanie terytorialne i komunikacyjne, w szczególności bliskość Specjalnej Strefy Ekonomicznej, miasta powiatowego Gliwic i całej aglomeracji śląskiej. Zjawisko to wpisuje się w ogólny trend odpływu mieszkańców z wielkich miast, przenoszących swoje życie pozazawodowe na tereny ekologicznie czyste, których walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyjają aktywnemu i zgodnemu z naturą spędzaniu czasu wolnego, a bliskość większych aglomeracji i ich atrakcyjny rynek pracy pozwala na utrzymanie stałego źródła dochodu. Takie właśnie możliwości stwarza Gmina Sośnicowice.
Niepokojącym może być natomiast zjawisko wymeldowań na stałe za granicę – pierwsze takie przypadki zanotowano w 2004 r. Dotychczas oficjalne statystyki nie odnotowały takich sytuacji, choć czasowe wyjazdy zarobkowe poza granice kraju były i są popularne na tych terenach od wielu już lat. Tak rozpowszechniona emigracja zarobkowa przynosi jednak – oprócz wymiernych korzyści ekonomicznych – również negatywne skutki społeczne, m.in. rozpad więzi rodzinnych i co za tym idzie – wzrost liczby rozwodów (w roku 2004 było ich ponad 3 razy więcej niż w 2003). Zapewne nie jest to jedyna ich przyczyna, nie należy jednak nie doceniać tego czynnika, biorąc pod uwagę ogromną skalę tego zjawiska obserwowaną w zachodnim pasie przygranicznym kraju.

Tabela 3.
Migracje mieszkańców Gminy Sośnicowice
Lata zameldowania wymeldowania saldo migracji przyrost/ubytek wędrówkowy
2002 74 76 -2 -0,2
2003 75 93 -18 -1,8
2004 128 102
(w tym 5 za granicę) 26 3,1

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tabela 4.
Liczba zawartych małżeństw i rozwodów w Gminie Sośnicowice
Lata małżeństwa rozwody
2002 29 1
2003 35 3
2004 43 10

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i UM w Sośnicowicach

W Gminie Sośnicowice obserwować można powszechny na całym świecie, a w szczególności w krajach wysoko rozwiniętych proces starzenia się społeczeństwa. Rezultatem tego procesu jest zwiększający się udział osób w starszym wieku w ogólnej liczbie ludności. Proces ten kształtuje się pod wpływem dwóch czynników – zmniejszającej się liczby urodzeń oraz przedłużania się przeciętnego dalszego trwania życia. Z analizy danych wynika, że liczba osób w wieku produkcyjnym w Gminie Sośnicowice wciąż jeszcze wzrasta – w 2004 roku osoby te stanowiły 64,8% ogólnej liczby ludności, co jest wskaźnikiem stosunkowo wysokim. Proces ten można tłumaczyć osiąganiem wieku produkcyjnego przez roczniki wyżu demograficznego lat 80-tych. Widać jednak wyraźnie, że w latach 2000 – 2004 liczba osób w wieku przedprodukcyjnym systematycznie spadała, a towarzyszył temu również stały wzrost ilości osób w wieku poprodukcyjnym. Prognozować można, że tendencja ta – zgodnie z ogólnymi trendami – utrzyma się w nadchodzących latach. Oznacza to wzrost obciążenia ludności w wieku produkcyjnym, rozpatrywanego jako wzajemna proporcja między tą grupą a liczbą osób w wieku przed- i poprodukcyjnym. W skali kraju może to stanowić zagrożenie dla całego systemu emerytalnego, dla społeczności lokalnej jest sygnałem dla konieczności rozbudowy systemu opieki i wsparcia dla osób starszych, których liczba będzie stale rosła.
Tabela 5.
Liczba ludność wg ekonomicznych grup wieku w Gminie Sośnicowice
Lata liczba osób w wieku
 przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym
  w %  w %  w %
2000 1908 22,3 5363 62,7 1284 15
2001 1809 21 5432 63,1 1365 15,9
2002 1722 21,1 5176 63,3 1278 15,6
2003 1611 19,8 5214 64 1321 16,2
2004 1530 18,7 5304 64,8 1355 16,5

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Katowicach

Tabela 6.
Relacje ekonomicznych grup wieku w Gminie Sośnicowice
Lata na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada
 osób w wieku przedprodukcyjnym osób w wieku poprodukcyjnym razem osób w wieku przed- i poprodukcyjnym
2000 35,6 23,9 59,5
2001 33,3 25,2 58,5
2002 33,3 24,6 57,9
2003 30,9 25,3 56,2
2004 28,9 25,5 54,4

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Katowicach
 
ROZDZIAŁ II. DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY SOŚNICOWICE.

1. WPROWADZENIE.

Podstawę do analizy problemów społecznych występujących w Gminie Sośnicowice stanowią przede wszystkim dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Trzeba mieć jednak świadomość, że nie przedstawiają one pełnego obrazu, sygnalizują jedynie rodzaj problemów, przy czym trudno ocenić ich rzeczywisty rozmiar. Musimy bowiem pamiętać, że klienci MOPS mogą stanowić tylko pewien ujawniony procent osób borykających się z różnego rodzaju trudnościami życiowymi. Stwierdzenie jaki jest ich rzeczywisty rozmiar wymagałoby przeprowadzenia pogłębionych badań.
Poddając analizie dane o przyczynach udzielania pomocy przez MOPS, będące pewnym odzwierciedleniem skali problemów należy wziąć pod uwagę kilka zastrzeżeń:
 w latach 2002 – 2003 do kategorii „niepełnosprawność” zakwalifikowane były osoby otrzymujące rentę socjalną w tym m.in. mieszkanki Domu Pomocy Społecznej w  Sośnicowicach, stąd tak duża liczebność tej grupy i późniejszy nagły jej spadek (według obowiązującej wówczas ustawy o pomocy społecznej obsługa tych osób była zadaniem MOPS, od października 2003 roku ustawodawca przesunął te kwestie w obszar kompetencji ZUS),
 problem ubóstwa w latach 2002 – 2003 nie występował jako oddzielna kategoria, co nie oznacza, że nie istniał; był traktowany jako integralny składnik pozostałych kategorii, które w pewnym stopniu go warunkują,
 porównując rozmiar problemów w poszczególnych latach należy mieć na uwadze zmieniające się w tym czasie regulacje prawne (niejednokrotnie udzielenie bądź odmowa pomocy zależało nie od zmiany sytuacji osoby lub rodziny lecz od zmiany kryteriów kwalifikowalności do określonych form pomocy),
 w przeważającej większości przypadków poszczególne problemy nie występują jako pojedyncze zjawiska, z reguły w jednym środowisku jest ich kilka równocześnie, wzajemnie się warunkują i pogłębiają.

Charakterystykę rozmiarów problemów społecznych w Gminie Sośnicowice na podstawie przyczyn udzielania pomocy przez MOPS obrazują tabele 6 i 7.
 Tabela 6.
Przyczyny udzielania pomocy przez MOPS w Sośnicowicach w latach 2002 - 2004

Przyczyna trudnej sytuacji życiowej 2002 2003 2004
 liczba rodzin liczba osób w rodzinach liczba rodzin liczba osób w rodzinach liczba rodzin liczba osób w rodzinach
Ubóstwo - - - - 98 295
Bezdomność - - 1 1 2 2
Potrzeba ochrony macierzyństwa 5 25 13 55 9 43
Bezrobocie 82 282 111 414 65 240
Niepełnosprawność 215 312 224 365 38 120
Długotrwała lub ciężka choroba 14 55 4 16 3 10
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego – ogółem 35 163 27 150 30 150
w tym:
rodziny niepełne
rodziny wielodzietne 
18
12 
55
86 
15
18 
50
122 
18
15 
64
105
Przemoc w rodzinie - - - - 4 24
Alkoholizm 10 18 10 13 10 32
Narkomania - - - - - -
Trudności z przystosowania się do życia po opuszczeniu zakładu karnego 2 2 1 2 1 1
Zdarzenia losowe 2 9 - - 3 17
Klęska żywiołowa lub ekologiczna - - - - - -

Źródło: Sprawozdania roczne MOPS w Sośnicowicach

Tabela 7.
Liczba osób i rodzin korzystających z pomocy MOPS w Sośnicowicach w roku 2004
wg sołectw
miejscowość liczba ludności ogółem korzystający z pomocy MOPS
  liczba rodzin liczba osób
w rodzinach % ogólnej liczby ludności
Rachowice 685 5 12 1,8
Sierakowice  1145 7 29 2,5
Bargłówka 743 8 26 3,5
Trachy 781 10 36 4,6
Kozłów 981 11 46 4,7
Łany Wielkie 757 12 36 4,8
Tworóg Mały 215 3 11 5,1
Sośnicowice 1782 30 92 5,2
Smolnica 982 18 76 7,7
RAZEM 8071* 104 364 4,5
*stan na 07.07.2004, różny od danych w tabeli 1 z powodu powołania innego źródła
i momentu sprawozdawczego

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych UM i MOPS w Sośnicowicach

Prezentowana poniżej analiza obejmuje najpoważniejsze problemy społeczne występujące w Gminie Sośnicowice, do których – na podstawie przyczyn udzielania pomocy przez MOPS – zaliczono: bezrobocie, alkoholizm, niepełnosprawność i bezradność w sprawach opiekuńczych i wychowawczych. Pozostałe problemy jak np. narkomania, bezdomność, trudności w przystosowaniu się do życia po opuszczeniu zakładu karnego w obecnej chwili występują na terenie Gminy sporadycznie, stąd – nie lekceważąc ewentualnego zagrożenia nimi – nie poddaje się ich szczegółowej analizie. Należy jednak zasygnalizować, że - choć w chwili obecnej zjawisko bezdomności jest marginalne - niewielka liczba lokali socjalnych w zasobach mieszkaniowych Gminy przeznaczonych dla osób najuboższych oraz wzrastające zadłużenie lokatorów wobec ZGKiM może prowadzić do jego narastania.
Jak już wyżej nadmieniono nie traktuje się również jako odrębnego zjawiska kategorii „ubóstwo”, wychodząc z założenia, że jest ono zdeterminowane omawianymi problemami i nierozerwalnie nimi związane, a biorąc pod uwagę wysokość kryteriów dochodowych uprawniających do korzystania z pomocy społecznej jest atrybutem nieomal wszystkich jej klientów.

2. BEZROBOCIE.

Z analizy danych wynika, iż – pomimo niskiej, w porównaniu ze wskaźnikami w kraju, województwie śląskim i powiecie gliwickim stopy bezrobocia – brak pracy jest najbardziej dotkliwym problemem społecznym na terenie Gminy Sośnicowice. Według informacji Powiatowego Urzędu Pracy liczba osób bezrobotnych na przestrzeni pięciu ostatnich lat systematycznie rosła – aż do roku 2004, w którym tendencja ta została zahamowana. Podkreślić trzeba, że dotyczy to w mniejszym stopniu kobiet, które stanowiły i wciąż stanowią zdecydowaną większość wśród osób bezrobotnych (w 2004 r. – 60,7%). W badanym okresie stale malała liczba osób bezrobotnych uprawnionych do zasiłku, w roku 2004 odsetek ten wyniósł zaledwie 9,3%. Przypuszczać można, że duża część osób pozbawionych źródła dochodu a następnie prawa do świadczeń z Urzędu Pracy staje się klientami Ośrodka Pomocy Społecznej. W roku 2004 r. 62,5% rodzin objęta była pomocą MOPS z tego właśnie tytułu.
Tabela 8.
Stopa bezrobocia
Lata Polska województwo śląskie powiat gliwicki Gmina Sośnicowice
2002 18,1% 16,6% 15,9% 7,6%
2003 20% 17,6% 17,7% 7,6%
2004 20,1% 18,1% 18,6% 6,9%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Tabela 9.
Liczba osób bezrobotnych z terenu Gminy Sośnicowice zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Gliwicach

Lata bezrobotni bezrobotni z prawem do zasiłku
 ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet
2000 311 185 54 27
2001 358 198 27 9
2002 396 213 46 15
2003 398 223 43 17
2004 366 222 34 14

Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Gliwicach

Powołując się na powyższe dane należy pamiętać, że nie obrazują one rzeczywistej skali zjawiska, kreślą wyłącznie oficjalny obraz bezrobocia rejestrowanego, nie oddając rozmiarów tzw. bezrobocia ukrytego, powszechnego szczególnie na terenach wiejskich.
Zdecydowaną większość wśród osób bezrobotnych w Gminie Sośnicowice stanowią ludzie młodzi, w przedziale wiekowym od 18 do 24 lat – są to absolwenci szkół, którzy nie mają doświadczenia zawodowego i stażu pracy. Doświadczenie bezrobocia dla tej grupy ma szczególnie negatywne skutki. Uniemożliwia bowiem społeczne i ekonomiczne usamodzielnienie, przedłuża zależność od rodziców, wpływa na odroczenie decyzji o założeniu własnej rodziny. Opóźnia start w życie zawodowe, często uniemożliwia uzyskanie pełnych kwalifikacji zawodowych, które warunkowane są posiadaniem niezbędnej praktyki, co powoduje zjawisko stopniowej „dekwalifikacji” i w rezultacie wpływa na zmniejszenie szans na rynku pracy.
Kolejną grupą szczególnie dotkniętą problemem bezrobocia są osoby w przedziale wiekowym 25 – 44, czyli w sile wieku produkcyjnego. Są to zazwyczaj osoby, które posiadają już lub zamierzają założyć własną rodzinę. Tak więc w tym przypadku bezrobocie przestaje być problemem jednostki a staje się dramatem całej rodziny, szczególnie gdy bez pracy pozostaje jedyny jej żywiciel lub oboje małżonków.

Tabela 10.
Liczba osób bezrobotnych z terenu Gminy Sośnicowice zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Gliwicach wg wieku

Lata 18 – 24 25 -34 35 – 44 45 - 54 55 - 59 60 – 64
 ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet
2000 105 67 75 39 88 54 39 24 4 2 - -
2001 135 79 80 44 81 41 55 32 3 2 4 -
2002 132 78 93 59 102 42 64 33 2 1 3 -
2003 115 67 101 65 104 54 73 36 3 1 2 -
2004 107 65 96 72 81 43 81 42 - - 1 -

Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Gliwicach

Kolejnym czynnikiem warunkującym sytuację osoby bezrobotnej na rynku pracy jest wykształcenie. Wśród bezrobotnych w Gminie Sośnicowice zdecydowanie dominują osoby, które swoją edukację zakończyły na najniższym poziomie, czyli legitymujące się wykształceniem niepełnym podstawowych, podstawowym i zawodowym. Proporcje płci rozkładają się w tych grupach mniej więcej równomiernie (oczywiście z niewielką przewagą bezrobotnych kobiet), niepokojącym natomiast jest fakt, że spośród pozostających bez zatrudnienia osób z wykształceniem średnim zdecydowana większość to kobiety – stanowiły one w 2004 r. 75% tej grupy. Potwierdza to fakt, że kobiety, choć lepiej wykształcone mają większe problemy z odnalezieniem się na rynku pracy.

Tabela 11.
Liczba osób bezrobotnych z terenu Gminy Sośnicowice zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Gliwicach wg poziomu wykształcenia
Lata podst., niepełne podst. zawodowe średnie wyższe
 ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet
2000 133 73 120 66 52 44 6 3
2001 143 73 134 71 75 52 6 2
2002 149 70 151 78 87 59 9 6
2003 141 69 160 93 88 57 9 4
2004 132 74 138 80 85 64 11 4

Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Gliwicach

 Szczególnie istotnym czynnikiem wpływającym na sytuację osoby bezrobotnej jest okres pozostawania bez zatrudnienia. Długotrwałe bezrobocie (określa się tym terminem brak pracy trwający dłużej niż 12 miesięcy) pociąga za sobą dla osoby, którą dotyka oraz jej bliskich dramatyczne skutki psychospołeczne. W miarę upływu czasu pozostawania bez pracy maleją bowiem szanse na ponowne zatrudnienie ze względu na wspomniane już zjawisko „dekwalifikacji”, rosnące wymagania pracodawców. Osoby te narażone są na depresje, załamanie psychiczne, spadek motywacji do dalszego poszukiwania pracy. Najbardziej namacalnym skutkiem bezrobocia, w szczególności długotrwałego jest dramatyczne obniżenie standardu materialnego rodziny, co wręcz wymusza korzystanie z systemu pomocy społecznej. Mniej widoczne lecz nie mniej groźne są skutki psychologiczne – bezrobocie powoduje diametralną zmianę sytuacji społecznej i emocjonalnej wszystkich członków rodziny, ograniczone zostają dotychczasowe kontakty, w wyniku wycofania spowodowanego lękiem przed społecznym napiętnowaniem następuje rozluźnienie więzi między ludźmi i osłabienie systemu wsparcia, co w efekcie prowadzić może do izolacji i pogłębiania się procesów wykluczenia społecznego.
Zjawisko długotrwałego bezrobocia ze swoimi wszystkimi negatywnymi skutkami jest również obecne w społeczności Gminy Sośnicowice. Wśród osób pozostających bez pracy z terenu Gminy zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy zdecydowanie najliczniejszą grupą są właśnie osoby pozostające bez zatrudnienia dłużej niż 12 miesięcy (prawie 56% wszystkich zarejestrowanych). Przy czym zwrócić należy uwagę na fakt, że problem długotrwałego bezrobocia dotyka przede wszystkim kobiety – w 2004 r. stanowiły one 66,2% osób zarejestrowanych w PUP powyżej roku. Z analizy danych zawartych w Tabeli 12 liczba długotrwale bezrobotnych w Gminie z roku na rok rośnie, a co za tym idzie powiększa się grupa zagrożonych społecznym wykluczeniem, którzy nie uczestniczą w życiu lokalnej społeczności. Można spodziewać się, że problem ten będzie narastał, dlatego też przeciwdziałanie mu wymaga szczególnie zintensyfikowanych działań.
Tabela 12.
Liczba osób bezrobotnych z terenu Gminy Sośnicowice zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Gliwicach wg okresu pozostawania bez pracy

Lata bezrobotni zarejestrowani w PUP do 1 roku bezrobotni zarejestrowani w PUP powyżej roku
 ogółem w tym kobiet ogółem w tym kobiet
2000 201 108 110 78
2001 189 85 169 113
2002 198 94 198 119
2003 183 95 215 128
2004 162 87 204 135

Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Gliwicach

3. ALKOHOLIZM I PROBLEM PRZEMOCY W RODZINIE.

Alkoholizm jest problemem, który bardzo często jest nierozerwalnie związany ze zjawiskiem bezrobocia, szczególnie długotrwałego. W przeważającej większości przypadków dotyka on mężczyzn, którzy boleśnie doświadczają obniżenia swojej pozycji w rodzinie, utraty autorytetu i silnej frustracji z powodu straty pracy.
Alkoholizm jest jednak chorobą całej rodziny, oddziałuje na wszystkie aspekty jej życia. Jest przyczyną trudności finansowych i ograniczenia perspektyw bytowych, sprawia, że życie rodzinne zamiast dostarczać oparcia i poczucia bezpieczeństwa staje się największym obciążeniem i źródłem problemów. Bardzo często prowadzi do izolacji społecznej całej rodziny, która pozostaje sama w zamkniętym kręgu upokorzeń, wstydu i bezsilności. 
Niemożliwym jest ustalenie dokładnej liczby osób i rodzin, których problem ten jest udziałem. Jeśli nie została przeprowadzona lokalna diagnoza można określić ją w sposób statystyczny, służą temu następujące wskaźniki:
 2 do 3% dorosłej populacji to osoby uzależnione od alkoholu,
 5 do 7 % dorosłej populacji to osoby nadużywające alkoholu,
 4% dorosłej populacji to osoby współuzależnione,
 4% ogółu populacji to dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików,
 5% ogółu populacji to ofiary przemocy w rodzinach alkoholowych.
Posługując się powyższymi wskaźnikami można statystycznie wyznaczyć liczbę osób dotkniętych problemem alkoholowym w Gminie Sośnicowice. Dane te prezentuje Tabela 13.

Tabela 13.
Szacunkowa liczba osób dotkniętych problemem alkoholowym w Gminie Sośnicowice

kategoria szacunkowa wartość dla Gminy Sośnicowice
osoby uzależnione od alkoholu 133 - 200
osoby nadużywające alkoholu 333 – 466
osoby współuzależnione 266
dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików 328
ofiary przemocy w rodzinach alkoholowych (dorośli i dzieci) 409
 
Źródło: opracowanie własne

Posługując się powyższymi wartościami należałoby stwierdzić, że alkoholizm w społeczności Gminy jest problemem głęboko ukrytym, a do ośrodków wsparcia trafia jedynie znikomy procent osób nim dotkniętych. W roku 2004 r. z porady punktu konsultacyjnego dla osób z problemem alkoholowym skorzystało 36 osób, co stanowi 18 do 27% wyznaczonego szacunkowo ogółu uzależnionych. W tym samym roku alkoholizm był przyczyną objęcia pomocą przez MOPS niespełna 10% rodzin.

Tabela 14.
Liczba osób z problemem alkoholowym w Gminie Sośnicowice korzystających ze wsparcia instytucjonalnego

 2003 2004
Liczba osób korzystających z punktu konsultacyjnego dla osób z problemem alkoholowym 32 36
Liczba osób poddanych badaniom dot. stopnia uzależnienia 13 8
Liczba osób poddanych leczeniu (dobrowolnie) 11 10

Źródło: Opracowanie własne na podstawie rocznych sprawozdań z działalności Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Sośnicowicach

Alkoholizmowi niemal nieodłącznie towarzyszy zjawisko przemocy w rodzinie. W wyniku kampanii medialnych w ostatnich latach problem ten zyskał duże nagłośnienie, co przyczyniło się do częstszego ujawniania tych faktów przez osoby pokrzywdzone. Świadczą o tym dane MOPS, z których wynika, że jako przyczyna objęcia pomocą przemoc w rodzinie pojawiła się dopiero w roku 2004, wcześniej nie odnotowano takich przypadków.
Przemoc wypacza, a nawet niszczy wiele aspektów życia rodzinnego. Dlatego trzeba pamiętać, że osoby doświadczające jej w rodzinie przez długi czas, potrzebują wieloaspektowej pomocy: psychologicznej, prawnej, często medycznej, socjalnej. Potrzebują wsparcia w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami wychowawczymi, a przede wszystkim w wychodzeniu z izolacji społecznej, odzyskaniu poczucia bezpieczeństwa i zaufania. Tak więc jedynym i najlepszym rozwiązaniem wydaje się być współpraca różnych służb społecznych i instytucji, łączenie kompetencji i umiejętności oraz przepływ informacji pomiędzy osobami pomagającymi.  
Na bazie tych założeń opracowana została procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie zwana „Niebieską Kartą”, która uregulowała zasady współpracy służb pomocowych i ujednoliciła sposób postępowania, eliminując możliwość stosowania dowolności i uznaniowości w rodzaju podejmowanych działań.
W Gminie Sośnicowice obserwować można systematyczny wzrost liczby procedur „Niebieskiej Karty” w toku – w minionym roku było ich 19. Trzeba mieć jednak świadomość, że liczby te są jedynie niewielkim procentem dramatów rodzinnych, które ujrzały światło dzienne.
Tabela 15.
Rozmiary odnotowanej przemocy w rodzinie w Gminie Sośnicowice

 2003 2004
Liczba „Niebieskich Kart” założonych z powodu przemocy pod wpływem alkoholu 7 6
Liczba „Niebieskich Kart” w toku 12 19
Liczba interwencji Policji z powodu przemocy w rodzinach pod wpływem alkoholu bd 67

Źródło: Opracowanie własne na podstawie rocznych sprawozdań z działalności Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Sośnicowicach

4. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ I PROBLEMY OSÓB STARSZYCH

W związku z nieustającym procesem starzenia się społeczeństwa i towarzyszącym mu wzrostem liczby osób w wieku poprodukcyjnym można oczekiwać – również w Gminie Sośnicowice narastania problemów osób starszych, długotrwale chorych oraz niepełnosprawnych.
Problemy wieku podeszłego oraz niepełnosprawności są traktowane łącznie ze względu na podobną specyfikę i przynależność dużej części osób do obydwu ich grup (31,5% osób niepełnosprawnych w Gminie w roku 2002 było w wieku poprodukcyjnym i można się spodziewać, że liczba ta będzie rosła).
Ostatnie kompleksowe dane opisujące zbiorowość niepełnosprawnych pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 r. W Gminie Sośnicowice niepełnosprawni stanowili wówczas ok. 14% populacji. Oprócz znacznej liczby niepokojąca jest również struktura tej zbiorowości. Aż 60% to osoby w sile wieku produkcyjnego, przy czym  - niezależnie od stopnia niepełnosprawności – osoby aktywne zawodowo stanowiły jedynie 14,3%. Jak można wnioskować z informacji PUP w Gliwicach zamieszczonych w Tabeli 17 jedynie niewielki margines zbiorowości niepełnosprawnych stanowią osoby zainteresowane zwiększeniem swojej aktywności na rynku pracy.
Znaczny natomiast jej odsetek potrzebuje dodatkowej specjalistycznej opieki medycznej, pielęgnacyjnej (w szczególności gdy rodzina sama nie jest w stanie jej zapewnić), wsparcia finansowego i instytucjonalnego, na co wskazuje fakt, że niepełnosprawność i długotrwała choroba bardzo często występowała jako przyczyna udzielenia pomocy przez MOPS – dotyczyło to w 2004 r. 39,4% rodzin.
Zbiorowość osób niepełnosprawnych w Gminie Sośnicowice charakteryzują dane w tabelach 16 – 18.

Tabela 16.
Osoby niepełnosprawne z terenu Gminy Sośnicowice wg płci i kategorii niepełnosprawności, stan w 2002 r.

 razem mężczyźni Kobiety
osoby niepełnosprawne ogółem 1181 529 652
prawnie  898 419 479
tylko biologicznie 283 110 173

Źródło: GUS

Tabela 17.
Osoby niepełnosprawne z terenu Gminy Sośnicowice wg ekonomicznych grup wieku i aktywności ekonomicznej, stan w 2002 r.

  w %
ogółem 1181 100
według ekonomicznych grup wieku  
wiek przedprodukcyjny 55 4,7
wiek produkcyjny 711 60,2
wiek poprodukcyjny 415 35,1
według aktywności ekonomicznej  
aktywni zawodowo 169 14,3
w tym:
pracujący 
135 
11,4
bezrobotni 34 2,9
bierni zawodowo 1001 84,8
nieustalony status na rynku pracy 11 0,9

Źródło: GUS

Tabela 18.
Liczba osób niepełnosprawnych z terenu Gminy Sośnicowice zarejestrowanych w PUP jako osoby bezrobotne i poszukujące pracy (stan na 31.12.2004)

 kobiety mężczyźni
osoby niepełnosprawne bezrobotne 2 1
osoby niepełnosprawne poszukujące pracy 3 2

Źródło: Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Gliwicach

5. BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZYCH I WYCHOWAWCZYCH

Znaczna część rodzin zwracających się do MOPS w Sośnicowicach była obejmowana pomocą z przyczyn definiowanych jako bezradność w sprawach opiekuńczych i wychowawczych (prawie 29%). Bezradność tę rozumieć można jako nieumiejętne pełnienie ról rodzicielskich, małżeńskich, zawodowych i będące ich skutkiem problemy w prowadzeniu gospodarstwa domowego, we współżyciu z innymi, w zapewnieniu utrzymania najbliższym. Podłożem tych nieprawidłowości w funkcjonowaniu rodziny bardzo często są omówione już dysfunkcje – bezrobocie, alkoholizm, przemoc w rodzinie. Nierzadko jednak są one determinowane czynnikami zewnętrznymi, trudnymi do przezwyciężenia pomimo dołożenia pełni starań ze strony rodziny. Szczególnie narażone na problemy tego rodzaju są rodziny wielodzietne i niepełne, a – podkreślić trzeba - liczba tych ostatnich ciągle wzrasta (ilość rozwodów w przeciągu ostatnich 3 lat w Gminie wzrosła dziesięciokrotnie).
Dysfunkcje w środowisku rodzinnym są niebezpieczne zwłaszcza dla dzieci i młodzieży, która narażona jest na dziedziczenie patologicznych norm i wzorców zachowań oraz szczególnie podatna na negatywne oddziaływanie otoczenia zewnętrznego.
Rozległość i różnorodność tych problemów rodzi potrzebę organizacji profesjonalnego i wielokierunkowego systemu wsparcia rodziny w realizacji jej funkcji wychowawczych i opiekuńczych.

 ROZDZIAŁ III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW GMINY W OBSZARZE POLITYKI SPOŁECZNEJ.

 Realizacja polityki społecznej Gminy Sośnicowice opiera się przede wszystkim na Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej, który wypełnia zadania nałożone na samorząd lokalny przepisami Ustawy o pomocy społecznej z dn. 12 marca 2004 r.
Jednakże nowoczesne pojmowanie systemu pomocy społecznej zakłada wielopoziomowe i wszechstronne wsparcie jednostki i rodziny w przezwyciężaniu trudności życiowych, a co za tym idzie – kształtowanie instytucjonalnej bazy społecznej, zaangażowanie licznych instytucji i organizacji sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego. Priorytetowym zadaniem powinno być więc tworzenie zintegrowanego systemu współpracy instytucjonalnej w ramach funkcjonujących w Gminie i poza nią podmiotów rządowych, samorządowych, pozarządowych i prywatnych.
Do zasobów własnych Gminy, które mogą zostać włączone w proces pomocowy na różnych poziomach zaliczyć można:
 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej,
 Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Miejsko-Gminny Ośrodek Zdrowia w Sośnicowicach,
 Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz działający w jej ramach punkt konsultacyjny,
 Gminny Dom Kultury w Sośnicowicach,
 Placówki oświaty – Gimnazjum w Sośnicowicach, Szkoły Podstawowe w Sośnicowicach, Sierakowicach, Kozłowie, Bargłówce, świetlice w szkołach,
 Stanowiska pedagogów szkolnych,
 Komisariat Policji,
 Caritas,
 Stowarzyszenie ma Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym „Nadzieja” przy Domu Pomocy Społecznej w Sośnicowicach.
 Klub Seniora,
 Związek Mniejszości Niemieckiej,
 Ośrodek Sportu i Rekreacji oraz kluby sportowe w poszczególnych sołectwach.

ROZDZIAŁ IV. ANALIZA SWOT.

Do oceny czynników mogących mieć wpływ na powodzenie realizacji strategii rozwiązywania problemów społecznych w Gminie posłużyła analiza SWOT. Pozwala ona zidentyfikować mocne i słabe strony tkwiące w systemie pomocy społecznej, którego trzonem jest MOPS oraz szanse i zagrożenia ze strony otoczenia, funkcjonujące niezależne od samego systemu. Dzięki prawidłowemu rozpoznaniu tych czynników można wykorzystać w maksymalnym stopniu zasoby własne i zasoby otoczenia, a także przewidzieć trudności oraz ewentualne momenty krytyczne i próbować je neutralizować.

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Kierunkowe wykształcenie kadry i otwartość na podnoszenie kwalifikacji.
 Sprawna organizacja pracy.
 Umiejętne dysponowanie środkami.
 Wypracowane formy współpracy z innymi lokalnymi podmiotami (Policja, Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Caritas, placówki oświatowe).
 Dobra znajomość problemów lokalnej społeczności.
 Sprawny obieg informacji i – co za tym idzie – możliwość szybkiego i adekwatnego reagowania na pojawiające się problemy. 
 Ograniczona ilość źródeł pozyskiwania informacji (m.in. ograniczony dostęp do Internetu).
 Brak lokalnych instytucji wspierających (np. punktu terenowego PUP dla osób bezrobotnych).
 Ograniczenia kadrowe, brak stanowisk konsultantów (prawnika, psychologa, terapeuty).
 Ograniczenia lokalowe i technologiczne (zbyt mała ilość komputerów, linii telefonicznych, swobodnego dostępu do Internetu).
 Nieprzystosowanie budynków do potrzeb osób niepełnosprawnych.
 Zbyt mała w stosunku do potrzeb liczba mieszkań socjalnych.
SZANSE ZAGROŻENIA

 Silne poczucie tożsamości i więzi lokalnej społeczności Gminy.
 Znaczny udział ludności w wieku produkcyjnym w zbiorowości Gminy.
 Relatywnie niska stopa bezrobocia.
 Stosunkowo duża liczba małych i średnich przedsiębiorstw, rozwój pobliskiej Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, stwarzającej większe szanse na zatrudnienie miejscowej ludności.
 Mobilność i otwartość społeczności na pozyskiwanie dochodów za granicą.
 Możliwość zatrudniania w ramach prac interwencyjnych, społecznie użytecznych, staży. 
 Negatywne procesy demograficzne:
- ujemny przyrost naturalny,
- postępujący proces starzenia się społeczności.
 Duży odsetek osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym biernych zawodowo.
 Znaczny udział długotrwale bezrobotnych w zbiorowości osób pozostających bez pracy.
 Długotrwałe bezrobocie kobiet.
 Uzależnienie rodzin od pomocy społecznej, wyuczona bezradność i roszczeniowość.
 Zjawisko dziedziczenia biedy i bezrobocia.
 Zagrożenie patologiami społecznymi.
 Małe zaangażowanie zbiorowości lokalnej w działalność społeczną, niewielka liczba organizacji pozarządowych.
 Zmieniające się często, niejednoznaczne i trudne do interpretacji przepisy prawa.
 ROZDZIAŁ V. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE SOŚNICOWICE. MISJA, CELE I GŁÓWNE KIERUNKI DZIAŁAŃ.

MISJA

Polityka społeczna prowadzona przez samorząd Gminy Sośnicowice wspomaga mieszkańców w rozwiązywaniu problemów społecznych, udzielając im wsparcia instytucjonalnego i finansowego.

CEL STRATEGICZNY

Wspieranie osób i rodzin w przezwyciężaniu trudności życiowych, których we własnym zakresie nie są w stanie pokonać oraz podejmowanie działań zmierzających do ich życiowego usamodzielnienia i integracji ze środowiskiem.

 CELE OPERACYJNE

1. Przeciwdziałanie bezrobociu (w szczególności długotrwałemu) wśród klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej i ochrona rodzin przed jego negatywnymi skutkami.

2. Wypracowanie systemu przeciwdziałania zjawiskom alkoholizmu, narkomanii i przemocy w rodzinie. Wsparcie osób uzależnionych i pokrzywdzonych.

3. Organizacja wsparcia i opieki dla osób starszych, niepełnosprawnych i przewlekle chorych.

4. Pomoc rodzinom w rozwiązywaniu problemów opiekuńczo-wychowawczych.

 
1. Przeciwdziałanie bezrobociu (w szczególności długotrwałemu) wśród klientów Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej i ochrona rodzin przed jego negatywnymi skutkami.

DZIAŁANIA

1.1. Wspieranie finansowe osób i rodzin pozostających bez pracy nie z własnej woli i aktywnie poszukujących zatrudnienia.

1.2. Organizacja okresowego zatrudnienia bezrobotnym klientom MOPS w formie prac społecznie użytecznych, robót publicznych, prac interwencyjnych przy współpracy Powiatowego Urzędu Pracy w Gliwicach i Urzędu Miasta w Sośnicowicach.

1.3. Wsparcie psychiczne osób i rodzin dotkniętych długotrwałym bezrobocie, efektywna praca socjalna polegająca na motywowaniu do poszukiwania pracy i podnoszenia kwalifikacji. Jako podstawowe narzędzie wykorzystany zostanie kontrakt socjalny.

1.4. Objęcie pomocą dzieci z rodzin dotkniętych bezrobociem w celu ograniczania stygmatyzacji ze względu na niski status ekonomiczny. Pomoc będzie udzielana w formie:
 finansowanie posiłków w szkole,
 dofinansowanie zakupu przyborów szkolnych
 dofinansowanie wyjazdów śródrocznych (tzw. Zielone Szkoły).

1.5. Poradnictwo w zakresie rynku pracy, pomoc  w przygotowaniu dokumentów aplikacyjnych, współpraca z PUP w Gliwicach w celu upowszechniania ofert pracy.

1.6. Wykorzystanie powiatowych zasobów instytucjonalnych i organizacji pozarządowych w celu zapewnienia kompleksowego wsparcia osobom bezrobotnym z terenu Gminy (poradnictwo zawodowe, Klub Pracy, Klub Integracji Społecznej przy Kole Gliwickim Towarzystwa Pomocy im. Brata Alberta).

1.7. Próba utworzenia w Sośnicowicach przy współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w Gliwicach punktu terenowego dla osób bezrobotnych z obszaru Gminy, umożliwiającego ich obsługę w zakresie ewidencji i pośrednictwa pracy bez konieczności uciążliwych i kosztownych dojazdów do Gliwic. W miarę możliwości stopniowe rozszerzanie oferty punktu (współpraca z Gminnym Centrum Informacji, którego utworzenie zakłada Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Sośnicowice, umożliwienie łatwego i szybkiego dostępu do informacji, poradnictwo zawodowe, stworzenie warunków do powstawania grup samopomocowych).

Podmioty realizujące działania:
 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
 Powiatowy Urząd Pracy w Gliwicach.
 Urząd Miasta w Sośnicowicach.

2. Wypracowanie systemu przeciwdziałania zjawiskom alkoholizmu, narkomanii i przemocy w rodzinie. Wsparcie osób uzależnionych i pokrzywdzonych.

DZIAŁANIA

2.1. Utworzenie interdyscyplinarnego zespołu zajmującego się pomocą rodzinom zagrożonym uzależnieniem (alkoholizmem, narkomanią) i przemocą, składającego się z przedstawicieli różnych instytucji – pracownika socjalnego, funkcjonariusza Policji, członka Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pedagoga szkolnego oraz – w razie potrzeby – ekspertów zewnętrznych (np. terapeuty, kuratora sądowego, prawnika). W kompetencjach zespołu leżałyby następujące zadania:
 wymiana informacji w celu prawidłowej i pełnej diagnozy sytuacji osób uzależnionych oraz środowisk zagrożonych uzależnieniem i problemem przemocy,
 sporządzanie wspólnych, spójnych planów pomocy dla w/w osób i rodzin,
 szybkie reagowanie na problemy pojawiające się w zagrożonych środowiskach.

2.2. Indywidualna praca socjalna w rodzinach dotkniętych problemem uzależnienia i przemocy.

2.3. Motywowanie osoby uzależnione do podejmowania leczenia, kierowanie do punktu konsultacyjnego.

2.4. Udzielanie rodzinom dotkniętym problemem alkoholizmu i przemocy wsparcia finansowego, warunkowanego współdziałaniem osoby uzależnionej w rozwiązywaniu jej problemu, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji osób będących na jej utrzymaniu.

2.5. Wsparcie osób i rodzin doświadczających przemocy i kierowanie ich do instytucji specjalizujących się w udzielaniu pomocy terapeutycznej i prawnej ofiarom przemocy w rodzinie, wypracowanie zasad współdziałania z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, kuratorami sądowymi, sądem.

2.6. Wspomaganie działalności instytucji i stowarzyszeń zajmujących się profilaktyką uzależnień oraz rozwiązywaniem problemów alkoholizmu i narkomanii.

2.7. Bieżąca współpraca z Policją w ramach „Niebieskiej Karty” oraz z placówkami oświaty z terenu Gminy.

Podmioty realizujące działania:
 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
 Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
 Policja.
 Instytucje oświaty.
 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.

3. Organizacja wsparcia i opieki dla osób starszych, niepełnosprawnych i przewlekle chorych.

DZIAŁANIA

3.1. Świadczenie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania osobom samotnym, które ze względu na wiek, chorobę lub inne przyczyny wymagają pomocy oraz osobom, którym rodzina takiej pomocy nie jest w stanie zapewnić.

3.2. Kierowanie osób wymagających całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności do domów pomocy społecznej.

3.3. Udzielanie wsparcia finansowego w ramach obowiązujących regulacji prawnych.

3.4. Poradnictwo w obszarze orzecznictwa o niepełnosprawności dla celów rentowych i pozarentowych, pomoc w załatwianiu formalności, wypełnianiu wniosków.

3.5. Informowanie o możliwościach korzystania z dofinansowania i refundacji Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

3.6. Próba organizacji pomocy społeczności lokalnej na rzecz osób starszych i niepełnosprawnych (wsparcie w postaci wolontariatu, pomocy sąsiedzkiej).

Podmioty realizujące działania:
 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
 Caritas.

4. POMOC RODZINOM W ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZYCH.

DZIAŁANIA

4.1 Indywidualna praca socjalna z rodzinami mającymi problemy w wypełnianiu swoich funkcji opiekuńczych i wychowawczych. Jej celem będzie diagnozowanie sytuacji rodzinnej, identyfikacja problemów, planowanie działań zmierzających do przezwyciężenia trudności, wsparcie w realizacji zaplanowanych działań.

4.2 Wsparcie finansowe dla rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi w  ramach obowiązujących regulacji prawnych, nakierowane przede wszystkim na neutralizowanie negatywnych skutków tych problemów wobec dzieci.

4.3 Wsparcie instytucjonalne rodzin bezradnych opiekuńczo i wychowawczo. Ułatwianie dostępu do następujących specjalistów:
 pedagogów,
 psychologów,
 terapeutów,
 prawników.

4.4. Współpraca z instytucjami w przeciwdziałaniu negatywnym konsekwencjom nie wywiązywania się rodzin z obowiązków opiekuńczo-wychowawczych, identyfikacja sytuacji kryzysowych, podejmowanie działań skoordynowanych z następującymi instytucjami:
 placówkami oświatowymi,
 pedagogami,
 policją,
 kuratorami,
 sądem,
 prokuraturą.

Podmioty realizujące działania:
 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
 Policja.
 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.

 PODSUMOWANIE

 Niniejsza strategia wytyczna ogólne cele i kierunki działań rozwiązywania problemów społecznych na terenie Gminy Sośnicowice, w stopniu stanowiącym podstawę do formułowania szczegółowych programów i projektów. Jej założenia będą realizowane w ramach środków przewidzianych w uchwale budżetowej.
 Podkreślić należy, że Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej jest głównym, ale nie jedynym realizatorem wytyczonych założeń – ma on pełnić funkcje koordynujące, być spoiwem dla całego systemu współdziałania wielu podmiotów polityki społecznej funkcjonujących na poziomie gminnym i powiatowym. Od ich zaangażowania i wsparcia lokalnych władz zależy powodzenie w rozwiązywaniu problemów społecznych funkcjonujących w zbiorowości Gminy.
 
 Program ten jest cały czas otwarty na społeczną dyskusję i wszelkie konstruktywne